Në Gjermani sapo ka hyrë në fuqi një ligj i ri, i cili thjeshton dhënien e shtetësisë gjermane dhe lejon shumështetësinë. Nizaqete Bislimi-Hoso, avokate për ligjin e migracionit, flet për risitë e tij.
Zonja Bislimi-Hoso ju jeni avokate për të drejtën e migracionit dhe çështja e përfitimit të shtetësisë është pjesë e punës suaj të përditshme profesionale. Çfarë ndryshimesh do të sjellë ligji i ri për shtetësinë?
Bislimi-Hoso: Ligji për modernizimin e së drejtës të shtetësisë, parashikon disa thjeshtëzime në marrjen e shtetësisë, por për disa grupe njerëzish pengesat ngrihen. Gjithashtu janë riformësuar kërkesat për mbështetjen e rendit kushtetues dhe të vlerave të lirisë dhe të demokracisë në Gjermani dhe për mundësinë e përjashtimit nga dhënia e shtetësisë në raste të caktuara. Nëse dikush do të marrë shtetësinë gjermane neni §10 i ligjit për shtetësinë StAG mundëson shtrimin e kërkesës pas 5 vitesh qëndrimi (deri tani ka qenë pas 8 vjetësh), nëse janë plotësuar edhe kushte të tjera.
Çfarë kushtesh të tjera duhen plotësuar konkretisht?
Këtu bëjnë pjesë në radhë të parë leja e përhershme e qëndrimit (Niederlassungserlaubnis), apo një leje tjetër qëndrimi e pakufizuar, ose një leje e caktuar qëndrimi e përcaktuar me ligj, dëshmia që personi siguron jetesën për vete dhe anëtarët e familjes në ngarkim, njohuritë e mjaftueshme të gjuhës gjermane si dhe certifikatat “Testi i natyralizimit”/”Jeta në Gjermani”.
Në Gjermani ka persona të sëmurë apo të moshuar, të cilët i kanë mbushur vitet e qëndrimit këtu, por jetojnë nga ndihma sociale. A parashikon ligji i ri përjashtime për këto raste?
Përjashtime nga kërkesa për sigurimin e jetesës ka vetëm në raste të caktuara. Sipas situatës së mëparshme ligjore dhënia e shtetësisë ka qenë e mundur edhe në raste shumë të jashtëzakoshme, kur njerëzit merrnin përfitime sociale (SGB XII) apo ndihmën Bürgergeld (SGB II), nëse personi i prekur „nuk ishte vetë fajtor” për nevojën e shfrytëzimit të kësaj ndihme financiare.
Kjo klauzolë përjashtimesh tani është hequr. Tani ka tri raste të përcaktuara nga ligjëvënësi, për të cilat mund të bëhet një përjashtim.
Për cilat raste bëhet fjalë?
Janë “gastarbeiterët” (punëtorët mysafirë) dhe në raste të caktuara dhe bashkëshortet e tyre. (shkronja a)). Kushdo që punon me kohë të plotë dhe ka qenë i punësuar për të paktën 20 muaj të 24 muajve të fundit (shkronja b)) ose që jeton si bashkëshort apo partner i regjistruar në një marrëdhënie familjare me një person të punësuar sipas shkronjës b dhe një fëmijë të mitur.
Për grupet e tjera të personave arsyetimi ligjor i referohet nenit § 8 të ligjit për shtetësinë StAG, sipas të cilit mund të hiqet dorë nga të kërkuarit e dëshmisë për sigurimin e jetesës për „të shmangur një ashpërsi të veçantë” në dhënien e shtetësisë. Mbetet të shihet, se si do të zhvillohet praktika ligjore në këtë drejtim.
Ligji i ri e ka reduktuar kohën e nevojshme për shtrimin e kërkesës nga tetë në pesë vjet. Po vetë procedura për dhënien e shtetësisë sa mund të zgjasë, duke pasur parasysh që kërkesat janë të shumta?
Procesi i marrjes së shtetësisë zgjat normalisht disa muaj. Ai mund të zgjasë edhe një deri dy vjet. Zyrat përkatëse janë shumë të mbingarkuara, sidomos në qytetet e mëdha. Përveç kësaj janë edhe pyetjet për sigurinë, të cilave u duhet përgjigjur. Se në ç’masë mund të ngrihet padi për mosveprim dhe vonesë nga autoritetet, duhet të shqyrtohet për secilin rast në veçanti. Si rregull pas tre muajsh mund të bëhet ankesë për vonesë nga zyrat përkatëse.
Afati për marrjen e pasaportës mund të ulet edhe më tej, në rast se rezultatet në integrim janë shumë të mira. Cilat arritje të veçanta shpërblehen me afat më të shkurtër për përfitimin e shtetësisë?
Ligji parashikon dhënien e përshpejtuar të shtetësisë pas 3 vjetësh. Në këtë rast afati i qëndrimit të detyrueshëm shkurtohet në 3 vjet, nëse premisave të tjera u shtohen edhe „rezultate veçanërisht të mira në integrim”. Këtu bëjnë pjesë para së gjithash njohuritë e avancuara të gjuhës gjermane (niveli gjuhësor C1), rezultate shumë të mira në shkollë, në kualifikimin profesional apo rezultate të larta në punë, si dhe angazhimi vullnetar.
Çfarë ndryshimesh sjell ligji i ri për fëmijët, që lindin në Gjermani?
Fëmijët e lindur në Gjermani përfitojnë shtetësinë gjermane nëse lindin në Gjermani, kur njëri nga prindërit është rezident në Gjermani prej 5 vitesh (deri tani 8 vjet) si dhe ka leje të rregullt qëndrimi. Por kjo vlen për fëmijët, që kanë lindur pas datës së hyrjes në fuqi të ligjit, më 26.06.2024.
Shtetasve nga shumë vende, edhe nga Shqipëria dhe Kosova, deri tani u është dashur të lënë shtetësinë e vendit të origjinës për të marrë shtetësinë gjermane. Si do të jetë me ligjin e ri?
Nuk është më e nevojshme, që për të marrë shtetësinë gjermane të lihet shtetësia ekzistuese. Në këtë mënyrë është hequr dorë nga parimi i evitimit të shumështetësisë. Si pasojë e këtij ndryshimi, neni § 25 i ligjit për shtetësinë StAG, sipas së cilit humbisje shtetësinë gjermane, në rast se merrje një shtetësi tjetër, është shfuqizuar. Ata që kanë lënë shtetësinë e vendit të origjinës, mund ta rifitojnë atë pa e humbur në këtë rast shtetësinë gjermane. Neni § 25 i ligjit të shtetësisë StAG ishte në fuqi deri më 25.06.2024.
Ka zëra kritikë, që e shohin shtetësinë e dyfishtë si pengesë për integrimin dhe i druhen rënies së përkushtimit ndaj Gjermanisë dhe vlerave të saj.
Parakusht për marrjen e shtetësisë është premtimi për angazhimin ndaj rendit kushtetues, vlerave të lirisë dhe demokracisë në Gjermani. Kërkesa për respektimin e këtyre vlerave është forcuar dhe thelluar përmes këtij ligji. Premtimi duhet të jepet në kuadrin e një deklarate besnikërie. Në këtë mënyrë aplikuesi i shtetësisë pranon kushtetutën, rendin e lirë dhe demokratik dhe në veçanti përgjegjësinë historike të Gjermanisë.
A mund të ketë shtetësia e dyfishtë edhe disavantazhe?
Nuk mendoj që shtetësia e dyfishtë mund të sillte me vete ndonjë disavantazh./DW