Kosova nuk është i vetmi vend i prekur nga një valë jashtëzakonisht e gjatë e të nxehtit.
I gjithë Ballkani dhe pjesë të Evropës Lindore janë nën një valë të nxehtit që nga fillimi i korrikut dhe parashikohet që vapa të zgjasë edhe dy javë, shkruan shërbimi meteorologjik i Severe Weather Europe.
“Kjo është një valë historike e të nxehtit me temperatura ditore që e kalojnë pragun prej 40 gradë Celsius. Më intensive është në Gadishullin Ballkanik dhe Evropën Lindore. Detet në rajonin e Mesdheut po nxehen gjithashtu, duke arritur në 30 gradë Celsius në vende. Sipas parashikimeve të modelit global të motit, temperaturat do të mbeten shumë mbi mesataren në të gjithë Evropën Jugore dhe Lindore gjatë korrikut. Për Gadishullin Ballkanik parashikohen vlera rekord për këtë javë”, njofton SWE.
Temperaturat arritën mbi 30 gradë Celsius në shumë zona dhe mbi 40 gradë Celsius u regjistruan në Rumani, Serbi, Shqipëri, Bullgari, Bosnje dhe Hercegovinë, Maqedonia e Veriut dhe Greqia në ditët e fundit.
Korriku njihet si muaji më i nxehtë i verës, por temperaturat në këto ditë dhe në 7-10 ditët e ardhshme do të jenë dukshëm më të larta se mesatarja. Mesatarja ditore në shumë rajone do të jetë rreth 10 gradë më e lartë se mesatarja, njofton SWE. Ata shtojnë se përgjegjëse për këtë situatë është kupola termale.
Çfarë është kupola e nxehtësisë?
Kupola e nxehtësisë është një fenomen meteorologjik në të cilin një masë e madhe ajri i nxehtë bllokohet mbi një zonë të caktuar, duke shkaktuar temperatura ekstreme. Normalisht, ajri i ngrohtë, duke qenë më i rrallë se ajri i ftohtë, ka tendencë të ngrihet. Megjithatë, një sistem i fortë me presion të lartë mund të parandalojë atë ngritje e përhapje dhe të detyrojë ajrin e ngrohtë të mbetet i bllokuar pranë sipërfaqes në një zonë të caktuar.
Në këtë kuptim, sistemet me presion të lartë veprojnë si një mbulesë ose kube mbi një zonë të caktuar. Fizikani atmosferik, Branko Grisogono, profesor nga Fakulteti i Arteve i Zagrebit, interpreton se “rritja e pezullimit në një fushë të fortë ajri anticiklonike nuk lejon konvekcionin dhe avullimin e thellë të lagësht, por bën të kundërtën me ‘kapakun’ e tij të fortë – pengon përzierjen dhe ventilimin e ajrit”.
“Kjo ndodh më shpesh kur rryma e aeroplanëve, polare ose subtropikale, është shumë e dobët dhe ky dobësim është diçka që po ndodh në këto ndryshime aktuale klimatike”, shton Grisogono.
Rreth vicioz
Energjia diellore ngroh tokën dhe ajo tokë e nxehtë më pas ngroh ajrin mbi të. Pa aftësinë për t’u ngritur dhe shpërndarë, ajri i nxehtë mbetet afër tokës, ku vazhdon të nxehet. Ajo e nën kupolë kondensohet dhe gjersa nxehtësia e saj totale është e bllokuar në një vëllim më të vogël, temperatura e saj rritet më tej.
Presioni i lartë gjithashtu parandalon formimin e reve dhe reshjeve, që do të thotë se zona nën kupolën termike mbetet e thatë dhe me diell, gjë që, nga ana tjetër, rrit më tej temperaturën.
Një nga shembujt ekstremë të kupolës së nxehtësisë ndodhi në vitin 2021 në Amerikën e Veriut, kur pjesët perëndimore të SHBA-së dhe Kanadasë përjetuan temperatura rekord mbi 40 gradë Celsius duke shkaktuar probleme të shumta shëndetësore të njerëzve dhe zjarre pyjore.